-۳-۲نظارت بر حرفه حسابرسی

در عصر حاضر هیچ نهادی نمی‌تواند بدون وجود یک نظام کارامد نظارتی در تحقق هدفها و مأموریت‌ ‌های خود موفق باشد. حرفه‌ حسابرسی با توجه ‌به این که با منافع عمومی سروکار دارد، در این زمینه پیشرو و از معدود حرفه هایی است که برای نظارت بر ارائه خدمات خود، الزامات و استانداردهای لازم را تدوین ‌کرده‌است. استاندارد کنترل کیفیت در مؤسسه‌‌های حسابرسی ‌ارائه کننده خدمات حسابرسی، سایر خدمات اطمینان‌بخشی و خدمات مرتبط، ناظر بر مسئولیت‌های مؤسسه‌‌ حسابرسی و حسابرسان و ناظر بر ارائه خدمات حسابرسی است. طبق اساسنامه جامعه و آیین‌نامه‌های مربوط، انجام کنترل وضعیت مؤسسه‌‌های حسابرسی و حسابداران رسمی شاغل انفرادی به طور سالانه الزامی است. کنترل وضعیت در واقع کنترل کیفیت در سطح مؤسسه‌‌ حسابرسی ‌بر اساس استانداردهای حسابرسی وقت بوده است. کنترل وضعیت، توسط دو نفر از حسابداران رسمی شاغل در سطح مدیر حسابرسی به انتخاب کار گروه کنترل کیفیت با مراجعه به دفترهای مؤسسه‌‌های حسابرسی انجام می‌گیرد و پرسشنامه کنترل وضعیت تکمیل‌شده تحویل جامعه می‌گردد. امتیازبندی در این کنترل وضعیت در ۴ گروه الف (۸۰۱ تا ۱۰۰۰)، گروه ب (۶۵۱ تا ۸۰۰)، گروه ج (۵۰۱ تا ۶۵۰) و گروه د (۰ تا ۵۰۰) تقسیم‌بندی می‌شود^[۱۶]. در جامعه حرفه حسابرسی به عنوان مؤسسه‌‌های خودکنترلی، نیازی به کنترل خارجی احساس ‌نشده تا اینکه ورشکستگی شرکتهایی همچون انرون و ورلدکام و وقوع تقلبهای مالی به‌ویژه در بازار ایالات‌متحد امریکا، مطرح شد. پیامد این اتفاقها، کنترل بر حرفه حسابرسی را به میان آورد که منجر به انتخاب معیارهایی راجع به کنترل برای مؤسسه‌‌های حسابرسی شد. در کشورهای مختلف این امر توسط سازمان‌هایی همچون هیئت نظارت بر حسابداری شرکت‌های سهامی عام در ایالات‌متحد امریکا، هیئت نظارت و بازرسی حسابداری در بریتانیا، هیئت حسابداری بخش عمومی کانادا در کانادا، سازمان نظارت حسابداری استرالیا در استرالیا و کمیسیون بورس اوراق بهادار و جامعه حسابداران رسمی ایران در کشور ایران به انجام می‌رسد.^[۱۷].

-۴-۲تعریف کیفیت حسابرسی

یکی از متداول‌ترین تعریف‌ها درباره حسابرسی، تعریفی است که توسط دی آنجلو^[۱۸] ارائه شده است. او کیفیت حسابرسی را این گونه تعریف ‌کرده‌است: «ارزیابی (استنباط) بازار» از احتمال این که حسابرس، نخست موارد تحریفات با اهمیت در صورت‌های مالی یا سیستم حسابداری صاحب کار را کشف کند و دیگر اینکه تحریف با اهمیت کشف شده را گزارش دهد..احتمال اینکه حسابرس موارد تحریفات با اهمیت کشف کند به شایستگی حسابرس و احتمال اینکه حسابرس موارد تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش کند، به استقلال حسابرس بستگی دارد. در تعریفی دیگر از این مفهوم دی آنجلو کیفیت واقعی حسابرسی مبتنی بر برداشت استفاده‌ کنندگان یا به اصطلاح استنباط بازار از کیفیت حسابرسی را عنوان می‌دارد. استفاده از این تعریف در بیان کیفیت واقعی حسابرسی با این فرض اساسی صورت می‌گیرد که برداشت از کیفیت حسابرسی، ‌منعکس کننده کیفیت واقعی حسابرسی است.^[۱۹]

.پالمروس^[۲۰] کیفیت حسابرسی را بر حسب میزان اعتباردهی حسابرس تعریف می‌کند از آنجا که هدف حسابرس، ایجاد اطمینان نسبت به صورت‌های مالی است، ‌بنابرین‏، کیفیت حسابرسی به معنی عاری بودن صورت‌های مالی حسابرسی شده از تحریفات با اهمیت است. در واقع این تعریف، بر نتایج حسابرسی تأکید می‌ورزد، یعنی قابل اعتماد بودن صورت‌های مالی حسابرسی شده، کیفیت بالای حسابرسی را منعکس می‌کند. این تعریف به طرح پرسش زیر منتهی می‌شود: «چگونه استفاده‌ کنندگان میزان قابل اعتماد بودن صورت‌های مالی حسابرسی شده را ارزیابی می‌کنند؟» این تعریف از کیفیت حسابرسی مبتنی بر حسابرسی‌های انجام شده است؛ زیرا سطح اطمینان صورت‌های مالی حسابرسی شده را نمی‌توان قبل از انجام حسابرسی تعیین کرد. در نتیجه، تعریف پالمروس بر کیفیت واقعی حسابرسی تأکید دارد.

-۵-۲.برداشت از کیفیت حسابرسی

نمونه یا مثال^[۴۳]: یکی دیگر از مؤلفه‌ها یا عناصر محتوای آموزش، نمونه، مثال یا مورد است. همان گونه که در بالا ذکر شد، تعمیم یک کلیّت است، ‌بنابرین‏ مثال یا نمونه یکی از مصادیق خاص این کلیّت هستند (نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰).

همچنین نحوه انجام دادن یک روش کار به طور کلی یک تعمیم است، در حالی که انجام دادن آن کار در یک موقعیت خاص، نمونه یا مثالی از این تعمیم است. به عنوان مثال فرض کنید قصد داریم که «الگوریتم» را به عنوان یک روش کار آموزش دهیم؛ در این صورت شرح نحوه نوشتن الگوریتم نوعی تعمیم است

‌در مورد قوانین و اصول نیز این گونه است. توضیح کلی یک قانون یا اصل، تعمیم است در حالی که کاربرد آن در شرایط خاص یک مثال یا نمونه از آن اصل به شمار می رود.

‌بنابرین‏، هر آموزشی تنها شامل دو عنصر تشکیل دهنده است: تعمیم و نمونه. البته آموزش عنصر دیگری نیز دارد که تمرین یا سؤال است. مریل اظهار می‌دارد که تمرین یا پرسش در واقع پرسیدن و سؤال کردن از یک تعمیم یا یک نمونه است. به عبارتی دیگر، در تمرین یا سؤال، از شاگرد خواسته می‌شود که تعریف مفهوم، شرح انجام دادن یک کار، یا توضیح یک قانون (پرسش از تعمیم)، یا نمونه‌ای از یک مفهوم، نمونه‌ای از انجام دادن یک کار یا حل یک مسئله را با بهره گرفتن از یک قانون (پرسش از نمونه) ارائه دهد. ‌بنابرین‏، تمرین یا سؤال همان تعمیم‌ها و نمونه هایی است که به صورت سؤالی یا استفهامی مطرح می‌شود، پس تمرین در حقیقت عنصر جدیدی در آموزش نیست (فردانش، ۱۳۸۸). در ارائه تمرین باید سعی شود که تمرینات از هر جهت با مقتضیات پس از آموزش سازگار باشد؛ یعنی از جهت دستورالعمل‌ها، شرایط، درون دادها، تجهیزات، طبیعت فعالیت‌های شاگرد و … .

انواع ارائه

بر اساس نظریه نمایش اجزاء تمام ‌ارائه‌های آموزشی از یک سری از ارائه ها و نمایش‌های مجزا تشکیل می‌شوند. یک ارائه را می‌توان به عنوان یک توالی از انواع ارائه، همراه با رابطه درونی میان آن دانست. بر اساس نظریه نمایش اجزاء، هر یک از عناصر یا اجزای آموزشی(تعمیم‌ها و نمونه ها) را می‌توان به دو شیوه ارائه کرد (رائو به نقل از نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰).

توضیحی (بیانی): در این نوع ارائه، تعمیم و نمونه بیان یا شرح داده می‌شود. چنان چه مطلب مورد نظر به طور مستقیم و با بهره­ گیری از فن توضیح به یادگیرنده ارائه شود، روش ارائه توضیحی خواهد بود (نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰).

به عبارتی دیگر در ارائه بیانی یا توضیحی، موضوع ابتدا از سوی معلم، مدرس یا از طریق هر یک از رسانه های آموزشی ارائه می‌شود (فردانش، ۱۳۸۸).

پرسشی(سؤالی): در این نوع ارائه، به جای توضیح تعمیم و نمونه، از یادگیرندگان درباره آن سؤال می‌شود. در ارائه پرسشی، از یادگیرنده خواسته می‌شود که برای یادگیری مطالب مورد نظر فعالیتی انجام دهد(رضوی و نوروزی، ۱۳۹۰). به عنوان مثال:

«داده و اطلاعات را تعریف کنید؟ چند نمونه داده و اطلاعات که در زندگی روزمره خود با آن سرو کار داشته اید را نام ببرید؟»

در واقع، در ارائه سؤالی یا استفهامی، معلم درس خود را با طرح یک سؤال شروع می‌کند و به دنبال آن سؤال‌های دیگر را مطرح می‌سازد (فردانش، ۱۳۸۸). ‌بنابرین‏ آموزش دو عنصر تشکیل‌دهنده دارد که هر یک از این عناصر را می‌توان به صورت توضیحی یا سؤالی مطرح کرد.

انواع ارائه اولیه

از طریق مرتبط ساختن عناصر تشکیل‌دهنده آموزش با انواع ارائه می‌توان یک ماتریس(جدول دو بُعدی) ایجاد کرد که در آن انواع ارائه اولیه را نشان داد. شکل زیر ماتریس انواع ارائه اولیه را نشان می‌دهد.

شکل ۲- ۲٫ انواع ارائه اولیه (فردانش، ۱۳۸۸)

در اینجا به منظور اختصار از حروف هر یک از واژه ها استفاده شده است. ‌بنابرین‏ هر یک از خانه ها در واقع شامل انواع محتوا و شکل ارائه محتوا می‌باشد. چهار نوع ارائه اولیه را می‌توان به وسیله این دو بعد: انواع محتوا (تعمیم و مثال) و طریقه ارائه (بیانی و سؤالی) شرح داد. با توجه ‌به این جدول، خانه شماره یک «سؤال از تعمیم»، خانه شماره دوم «بیان تعمیم»، خانه شماره سه «سؤال از مثال»، و خانه شماره چهار «بیان مثال» است. از نظر مریل اجزای آموزش از این چهار نوع ارائه اولیه تشکیل می‌شود. در واقع هیچ آموزشی بدون این چهار نوع ارائه تحقق نمی‌یابد (فردانش، ۱۳۸۸). توضیح هر یک از خانه های این جدول را در زیر به طور خلاصه آمده است (نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰):

بیان تعمیم: یکی از شکل‌های ارائه اولیه آن است که تعمیم مورد نظر برای یادگیرنده بیان شود. ‌بنابرین‏ ذکر یک حقیقت، بیان تعریف یک مفهوم، شرح یک روش کار یا اصل، بیان تعمیم نامیده می‌شود. غالباً در آموزش از این شکل ارائه زیاد استفاده می‌شود. همان گونه که گفته شد، حقایق تعمیم ندارند و خود نوعی نمونه(مثال) هستند. مثالی از بیان تعمیم مفهوم “سخت‌افزار” می‌تواند ‌به این صورت باشد: «سخت افزار مجموعه ای از اجزای فیزیکی و قابل لمس رایانه می‌باشد». ارائه بیانی برای تعمیم روش کار نیز این گونه است.

تینا ووکاسویک^[۵۷] (۲۰۰۹) در مطالعه ی با عنوان جستجو برای مزیت رقابتی به کمک شاخص بالقوه برند، به بررسی ایجاد مزیت رقابتی در بازار مواد غذایی از طریق فعالیت های عملیاتی پرداخت. این پژوهش در بین مشتریان با میزان خرید بالای محصولات به منظور درک بهتر مشتریان و عادات خرید آن ها انجام شد. برای این منظور، فرایند تحقیق در دو روش کیفی و کمی اعمال گردید که در بخش کیفی چگونگی درک مشتریان از محصولات و نگرش آن ها ‌در مورد محصولات مورد بررسی قرار گرفت و در بخش کمی با بهره گرفتن از روش جایگاه یابی هدف GFK یا به عبارت دیگر جایگاه یابی هدف بر روی یک نمونه به عنوان نماینده از کل، در بین گروه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال انجام گردید. این تحقیق در بازارهای بین‌المللی ( اسلوونی، صربستان، بوسنی و هرزوگوین، کرواسی و رومانی) با بهره گرفتن از روش کمی مورد آزمون قرار گرفت. در نهایت پژوهش مدلی از تصویر، شخصیت و ارزش برند را ارائه کرد. به طوری که نتایج پژوهش در بین برندهای مربوط به محصولات مواد غذایی نشان داد که مدل، در فرایند ارزیابی برند، جایگاه یابی برند و هدایت ارتباطات به درستی عمل می‌کند.

وارسی^[۵۸](۲۰۰۹) رابطه بین تعهد سازمانی و عوامل مؤثر بر آن را دربین کارکنان بخش خصوصی پاکستان مورد بررسی قرار داد. هدف این تحقیق تجزیه و تحلیل رابطه بین انگیزه کار، رضایت شغلی و تعهد سازمانی دربین نیروی کار پاکستانی است. تمرکز اصلی مطالعه نسبت به تجزیه و تحلیل رفتار کلی کارکنان بخش خصوصی نسبت به انگیزه کار و رضایت شغلی است که ممکن است به ایجاد سطوح بالاتری از تعهد سازمانی منجر شود. حجم نمونه شامل ۱۹۱ نفر کارکنان مرد و زن می‌باشند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. داده های جمع‌ آوری شده با بهره گرفتن از آزمون آماری یعنی همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره با بهره گرفتن از نرم افزارspss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارتباط مثبت و معنی داری بین انگیزه کار، رضایت شغلی و تعهد سازمانی وجود دارد. اگرچه هردومتغیر مستقل به شدت با تعهد سازمانی مرتبط است ولی تاثیر رضایت شغلی بر تعهد سازمانی نسبتا قوی تر از انگیزه کار بر تعهد سازمانی است. دلایل مدیریتی این تحقیق بر افزایش انگیزه و ارتقای تعهد سازمانی کارکنان، تأکید دارد.

کارونا و همکاران^[۵۹](۲۰۰۸) تاثیر بازاریابی داخلی بر تعهد سازمانی را در بین بانک‌های دولتی ایران بررسی کردند. آن ها با توزیع پرسشنامه بین ۱۲۸ نفر از مدیران بانک‌های دولتی اصفهان و تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS ‌به این نتیجه رسیدند که تعهد سازمانی تابعی است از هماهنگی و یکپارچه سازی، آموزش و انگیزه. آن ها در تحقیق خود ‌به این نتیجه دست یافتند که هماهنگی و یکپارچه سازی داخلی سازمان اثر مثبتی بر تعهد سازمانی دارد. آموزش نیز از عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی است. آن ها همچنین ‌به این نتیجه رسیدند که انگیزه، درک و تمایز کارکنان و رضایت شغلی آن ها از عوامل حیاتی تاثیر گذار بر تعهد سازمانی است. لذا اگر بانک‌های دولتی می خواهند ارائه خدمات بهتر به مشتریان را تجربه کنند بایستی توجه بیشتری نسبت به افزایش تعهد سازمانی در بین کارکنان با تمرکز بر معیارهای مؤثر در بازاریابی داخلی، داشته باشند.

بری و سلتمن^[۶۰] (۲۰۰۷)، در یک مطالعه موردی به بررسی کلینیک مایو به منظور الگو گرفتن از این کلینیک در ایجاد یک نام تجاری قدرتمند پرداختند. طبق نظرسنجی به عمل آمده در سال ۲۰۰۳ کلینیک مایو در میان کلینیک های دیگر رتبه نخست را در درمان بیماری های جدی کسب کرد. در این تحقیق ضمن بررسی مدل نام گذاری خدماتی بری تجربه مشتری به عنوان عامل مهمی در ایجاد نام تجاری قوی دانسته شد. کلینیک مایو به منظور حفظ قدرت نام تجاری خود، بخش « رهنمودهای مدیریت نام تجاری کلینیک مایو » را ملزم به پیروی از چهار اصل کلیدی در تصمیم گیری هایش ‌کرده‌است:

1. 1. هر کالا، خدمت یا رابطه ای که اسم تجاری «مایوکلینیک» یا « مایو» را استفاده می‌کند، باید متعلق ‌به این کلینیک و یا تحت کنترل کامل آن باشد.

1. استفاده از اسم «کلینیک مایو» به تنهایی به منظور تضمین موفقیت یا شناسایی نام خدمت، کالا یا رابطه مناسب

نیست.

1. 1. نام تجاری «کلینیک مایو» به شیوه ای استفاده نشود که نام تجاری یا مؤسسه را کم اهمیت جلوه دهد.

1. هنگام قرارداد بستن کلینیک مایو با دیگر تأمین کنندگان خدمات بهداشتی، قرارداد باید به گونه ای باشد که بخش رهنمودهای مدیریت نام تجاری کلینیک مایو را قادر به اداره و حفظ وجهه نام تجاری این مؤسسه کند.

در پایان، این دو محقق سه استراتژی عمده را که توسط کلینیک مایو به منظور ایجاد و حفظ نام تجاری قوی استفاده می شد، توصیه می‌کنند:۱٫ اهمیت دادن به ارزش های سازمانی؛ ۲٫ دفاع کردن نه فقط حمله کردن؛ ۳٫ تبدیل مشتریان به بازاریابان .

کلر^[۶۱] و لمن^[۶۲] در سال ۲۰۰۶ در تحقیقی با عنوان برند و برندسازی، به برجسته کردن نقش برخی از عناوین مهم در برند سازی و مدیریت برند همچون جایگاه یابی برند، انسجام برند، اندازه گیری ارزش ویژه برند، رشد برند و مدیریت برند پرداختند. در این مطالعه برخی از شکاف های موجود در برند سازی و ارزش ویژه برند مورد توجه قرار گرفت و مدل مورد بررسی بر مفهوم برند سازی، چالش های اصلی شرکت ها و تاثیرات واکنش ها در برابر برندسازی و همچنین رقابت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

گریس و اُکاس^[۶۳] (۲۰۰۵)، از دیدگاه مصرف کنندگان ابعاد نام تجاری را بررسی کردند. در این تحقیق شش مصاحبه ساختاری و شش مصاحبه غیرساختاری انجام گرفته است. علاوه بر این، ۵۲۷ پرسش نامه توزیع شد که ۱۷ مورد آن حذف شد. ۲۵۶ بررسی مربوط به خرده فروشی و ۲۵۴ بررسی مربوط به بانک بود. در این تحقیق، ابعاد نام تجاری خدماتی در قالب شواهد نام تجاری (مثل خدمت هسته ای، خدمات کارکنان، نام تجاری، چشم انداز خدمتی، قیمت / ارزش برای پول، همخوانی با برداشت شخصی و احساسات) و ارتباطات نام تجاری (کنترل شده و غیرقابل کنترل) مورد بررسی قرار گرفت. هر هفت فرضیه این تحقیق در بررسی ارتباط مثبت بین ابعاد نام تجاری و سایر متغیرها (رضایت، نگرش و تصمیم گیری ‌در مورد انتخاب نام تجاری) مورد اثبات قرار گرفت.

در موسوعه احکام الشرعیه المیسره آمده است: دین و قرض در حق ثابت در ذمه مشترکند، اما در قرض باید مثل آن از حیث صفت و جنس داده شود، پس اگر شخصی از کسی قرض نمود، در ذمه مقترض مثل آن ثابت می شود، اگر موضوع قرض نقد باشد و اگر طعامی باشد نیز مثل آن بر ذمه مستقر می شود، ‌بنابرین‏ قرض در مثلیات منحصر است و نه قیمیات.

اما دین در ذمه ثابت می شود به سببی از اسباب موجب آن مثل قرض، بیع، اجاره، حواله و … پس دین اعم از قرض است در نتیجه: دین شامل قرض هم می شود، وجه مشترک هر دو استقرار در ذمه است. ^[۶۴]

با این تعاریف روشن می شود که ذمه از امور اعتباری است و دین مال موجود در ذمه است و چون ذمه از امور اعتباری است، با مرگ از بین نمی‌رود، لذا در دین نیازی به پرداخت از جانب مورث توسط ورثه نیست، بلکه دیون باقی است و باید از اموال مورث پرداخت گردد،بین ورثه و دین میت ارتباطی نیست و ذمه او بعد از مرگ هم چنان مشغول باقی می ماند، لذا امکان ابراء آن هست، یا حتی ممکن است بتوان از آن ضمانت کرد.

حقوق ‌دانان دین را از عناصر تعهدی می دانند، نه خود تعهد و دین را جنبه منفی تعهد دانسته اند، بعضی به هر مالی که ثابت در ذمه باشد دین می‌گویند، قانون مدنی در ماده ۷۷۱ می‌گوید:«رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به دائن می‌دهد و در ماده ۷۷۵ مقرر می‌مدارد: «برای هر مالی که در ذمه باشد، ممکن است رهن داده شود، ولو عقدی که موجب اشغال ذمه است، قابل فسخ باشد از مقررات این دو ماده نتیجه می گیریم که از نظر قانون مدنی نیز، دین هر مالی است که ثابت در ذمه است.»

تعهد:

تعهد همان‌ طور که در مبحث اول گفته شد، رابطه حقوقی است که شخص در برابر دیگری مکلف به انتقال، تسلیم مال یا انجام کاری است، خواه سبب ایجاد آن، عقد باشد، یا ایقاع یا الزام قهری جوهره اصلی تعهد و موضوع اصلی آن را التزام متعد به انجام یا ترک فعل معین تشکیل می‌دهد و متقابلاً متعهد له می‌تواند، الزام او را به انجام یا ترک فعل بخواهد.

حقوق ‌دانان تعهد را به دو عنصر تجزیه می‌کنند و می‌گویند: «تعهد از مسئولیت و مدیونیت تشکیل می‌شود و در عرف عام کشور ما نیز، اشتغال ذمه فقط به معنای بدهکاری مالی نیست و مثلا می‌گویند غیبت نمی کنم، برای اینکه نمی خواهم مشغول الذمه کسی بشوم، که در اینجا جنبه مذهبی امر روشن است. ‌بنابرین‏ نتیجه چنین می شود که در هر تعهدی یک اشتغال ذمه یا دین، وجود دارد و نیز همراه با یک الزام است که در صورت عدم اجراء و پرداخت دین عواقبی را برای متعهد به همراه خواهد داشت.

فقها در خصوص اینکه چه چیزی می تواندمورد عقد ضمان واقع شود، در بحث مربوط به شرایط حق مضمون به بحث کرده‌اند که در فصل بعدی به طور کامل به توضیح آن خواهیم پرداخت.

اما به طور کلی می توان گفت که ضمانت از تعهدات به طور عام در آن جائی که تعهد منحصر به فرد معینی، یعنی قائم به شخص نباشد صحیح است، زیرا هر عقدی که جنبه عقلایی داشته باشد، صحیح است، مگر آن که صراحتا دلیل بر نهی از این نوع عقود داشته باشیم.

هم چنین در قانون مدنی نیز در صورت شرط فعل مثبت یا منفی مشروط علیه ملزم به انجام آن است و الا اجبار می شود. (م ۲۳۷)

اگر الزام متعهد ممکن نباشد ولی انجام فعل به وسیله دیگری ممکن باشد، به هزینه متعهد موجبات اجرای تعهد فراهم می شود. (م ۲۳۸ ق.م)

‌بنابرین‏ می توان گفت، جز ‌در مورد تعهدات قائم به شخص بقیه تعهدات که مباشرت شخص متعهد در آن ها لحاظ نشده است و به وسیله دیگری قابل انجام هستند را می توان به موجب عقد ضمان، ضمانت کرد، در این صورت در صورت عدم انجام تعهد به وسیله متعهد ضامن، آن تعهد را اجرا خواهد کرد.^[۶۵]

با روشن شدن این امر که در نهایت هم در فقه و هم در حقوق ما ضمانت از تعهدات صحیح دانسته شده است، حال می‌توانیم کارکردها و فواید ضمانت از حسن انجام تعهدات را مورد ارزیابی قرار دهیم.

در خصوص فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد، مباحث زیادی را می توان عنوان کرد و به نظر اینجانب بررسی فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد، خود می‌تواند به عنوان موضوع یک پایان نامه مستقل قرار گیرد، اما در این پایان نامه بنا به محدودیتی که وجود دارد ما ناگزیر هستیم که تنها بخش هایی از فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد را بیان کنیم.

طرح بحث:

امروزه با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و تبدیل زندگی سنتی به زندگی ماشینی و عدم پایبندی برخی افراد به اصول دینی و اخلاقی، کلا بحث ضمانت (چه به صورت کفالت و چه به صورت ضمانت وثیقه ای) از اهمیت زیادی برخوردار شده است و کارکردها و فوائد بسیاری دارد. در حالی که در گذشته بحث ضمانت خیلی مطرح نبوده (که در این خصوص در مقدمه توضیحاتی ارائه گردید)

اما به طور خلاصه ما در این قسمت فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد را از دریچه طرفین عقد ضمانت یعنی ضامن، مضمون له (متعهد له) و مضمون عنه (متعهد علیه) مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱-۲-۱- فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد برای ضامن:

در خصوص اینکه به طور کلی ضمانت چه فوائدی برای ضامن دارد، همگان چه فقها، چه حقوق ‌دانان و حتی افراد عادی، اتفاق نظر دارند که این تأسیس حقوقی، یک قرارداد و توافقی برای سودجویی و کسب درآمدی برای ضامن نمی باشد و عملا نه تنها در عقد ضمان (چه در معنای عام و چه در معنای خاص آن) چیزی عاید ضامن نمی شود، بلکه دردسرهایی را نیز برای وی ممکن است به دنبال داشته باشد، که در این خصوص حتی ‌روایت‌هایی نیز وجود دارد و شاید به همین دلیل باشد که مثلا، در جائیکه یک زوج جوان، برای گرفتن وام ازدواج نیاز به ضامن معتبر دارند، باید ماه ها به دنبال چنین شخصی بگردند و در پایان از گرفتن وام ازدواج صرف نظر کنند.

هم چنین از آنجایی که اکثر قریب به اتفاق فقهای امامیه و حقوق ‌دانان، ضمان را تعهد، مسئولیت و التزام دانسته اند به خوبی فهمیده می شود که در عقد ضمان منفعت و سودی نصیب ضامن نمی شود و فقط انگیزه احسان و روح همدردی و کمک به دیگری موجب قبول این مسئولیت از سوی ضامن می شود.

اما وضع ‌در مورد ضمانتهای بانکی در معاملات بین‌المللی کمی متفاوت است و بانک‌ها بی جهت ضامن افراد در معاملات بین‌المللی نمی شوند و بیش از آنکه به فکر متعهد و مضمون عنه باشند، به فکر سودجویی خود می‌باشند.^[۶۶] و این امر خود بیانگر تفاوت تفکرات و اعمال اشخاص در نظامهای سنتی و دینی گذشته با اشخاص دنیای ماشینی ومدرن امروزی می‌باشد.

۱-۲-۲- فوائد و کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد برای مضمون له:

طبیعی است از آنجایی که مضمون له در واقع همان متعهد له می‌باشد ضمانت حسن انجام تعهد می‌بایست دارای فواید و کارکردهای مهمی برای وی باشد، فلذا این قسمت از کارکردهای ضمانت حسن انجام تعهد را با حساسیت بیشتری پیگیری می‌کنیم.

همان‌ طور که در مبحث اول توضیح داده شد، ضمانت در معنای عام خود شامل عقد کفالت هم می‌شود، بر این اساس کارکردهای این نوع از ضمانت را ما در ابتدا بررسی می‌کنیم.

کفالت در امور بازرگانی: